İnsan organizması hareket etmek için yaratılmıştır. Bireysel faaliyetleri sınırlayıcı alet ve cihazların ortaya çıkması, bedensel etkinliklerin çoğunun azalmasına neden oluyor. Sırf bu nedenle başgösteren birtakım hastalıklar var. Spor ve bedensel etkinlik, bu hastalıklarda tedavi edici bir araç olarak kullanılıyor. Çeşitli araştırmalar, düzenli bedensel etkinliklerin insan sağlığı üzerinde çok olumlu etkiler yarattığını kanıtlıyor. Spor yalnızca sağlıklı gelişme için değil, aynı zamanda kişilik gelişimi ve zihinsel sağlık açısından da önemli.
Temel eğitim devresinde branşa özgü çalışmalar yapılmak istenirse mutlaka yaş gruplarının özelliklerine, öğretim metotlarına dikkat edilmeli. Kullanılan materyaller yine yaş grubu özelliklerine özgü olmalı. Örneğin 7 yaşındaki bir çocuğun basketbol eğitiminde mini basketbol topu ve çocuk potaları kullanılmalı. Eklemlere ve kemiklere ağırlığın bindiği sporlara erken yaşta başlamamalı, çalışmalarda travmaya neden olabilecek yüklenmelerden kaçınılmalı.
Çocuğa okul öncesi dönemde verilecek olan sistemli ve programlı bir hareket eğitimi, ona sağlıkla ilgili alışkanlıkları, düzenli olmayı, iradesini kullanmayı ve iş birliği kazandıracaktır. Daha sonraki yaşamında spor yapma alışkanlığının temelleri bu eğitimle atılmış olacaktır. Kas kuvveti dayanıklılık, esneklik ve çeviklik gibi temel beceri unsurları okul öncesi dönemdeki eğitimle gelişecektir.
Çocukların okul öncesinden başlayarak, sportif aktivitelere yönlendirilmesi bencilce hareket etme huylarının değişmesine, kendi aralarındaki sosyal uyumu bozmadan rekabet edebilme yeteneğini kazanmasına ve mücadele duygusunun aşılanmasına etki edecektir.
Çocuklar, fiziksel aktivitelere ve okul öncesinde önemli bir yeri olan hareketli oyunlara katılarak; iş birliğini, yardımlaşmayı, hoşgörüyü, paylaşmayı, arkadaşlarına ve oyunun kurallarına saygılı olmayı ve duygularını kontrol etmeyi öğrenir. Çocuk bu aktiviteler sırasında vücudunu ve yeteneklerini tanır, kendini ifade etme fırsatını bulur. Yaratıcılık ve problem çözme gibi yeteneklerini geliştirir.
Bunun sonunda fiziksel aktiviteler, hareketli oyunlar sonucu elde edilen başarı, çocuğun kendini yeterli hissetmesine, dolayısıyla olumlu bir benlik tasarımı geliştirmesine de katkıda bulunur. Çocuklar kendilerini hareket içerisinde denerler, düşündüklerini oyun şeklinde veya oyun içerisinde sergilerler.
Çocuklar, içinde bulundukları sosyal çevrede çok çeşitli uyarıcıların etkisinde kalırlar. Çocuğun gelişimi, fizyolojik olarak kendi sahip olduğu kapasiteyle şekillenmeye hazırken, dışarıdan aldığı uyarıcılar onun gelişimini olumlu ya da olumsuz yönde etkiler.
Okul öncesi çocuğu, içinde bitmek tükenmek bilmez bir enerji ile çevresiyle etkileşim hâlindedir. Kararlarında bazen çok ısrarlı, bazen çok değişkendir; kendine güven ile güvensizlik arasında gidip gelen bağımsızlık ve bağımlılık boyutlarında ilişkilerini düzenler. En popüler uğraşı oyun aktiviteleri, en güvendiği kişi ise oyun arkadaşlarıdır.
Çocuklar, tüm spor dallarında branşlaşmaya geçmeden temel eğitim denilen ve içerisinde denge, koşma, atlama, sıçrama, yakalama gibi temel beceri programların bulunduğu eğitim devresinden geçirilmeli. 2-7 yaş arasında kazanılan bu çeşit beceriler doğru biçimde uygulandığında çocuğun daha sonraki yaşam kalitesine önemli derecede olumlu etki yapıyor.
Temel eğitim devresinde oyun kavramı ön plana çıkıyor. Oyun, çocuğun keyif duyarak yaptığı bedensel bir etkinliktir. Temel becerileri içeren oyun formatlarının kullanıldığı çalışmalar çocuk gelişimi üzerinde önemli katkılar sağlıyor.
Bazı spor branşlarında çocuk, performans sporcusu (yarışma sporcusu) olarak yetiştirilecekse temel eğitim ile beraber sürat, kuvvet, dayanıklılık, koordinasyon ve esneklik kavramlarını içeren motor becerilerin gelişimi için yaş gruplarına göre özel çalışmalar yapılıyor. Ama, önemli olan temel ve motor becerilerin hangi biçimde ve ne amaçla çalıştırıldığıdır.
Gözde Ezgi ZORLU
Beden Eğitimi Öğretmeni
BAZI SPOR DALLARI VE ÖNERİLEN SPORA BAŞLAMA YAŞLARI
SPOR DALI / BAŞLAMA YAŞI / BRANŞLAŞMA YAŞI
Atletizm / 10-12 / 13-14
Basketbol / 7-8 / 10-12
Boks / 13-14 / 15-16
Bisiklet / 14-15 / 16-17
Eskrim / 7-8 / 10-12
Artistik Cimnastik / 5-6 / 8-10
Cimnastik (Bayan) / 6-7 / 10-11
Cimnastik (Erkek) / 6-7 / 12-14
Kürek / 12-14 / 16-18
Kano / 12-14 / 16-18
Kayak / 6-7 / 10-11
Futbol / 10-12 / 11-13
Yüzme / 3-7 / 10-12
Judo / 8-10 / 12-11
Tenis / 6-8 / 12-14
Voleybol / 11-12 / 14-15
Halter / 11-13 / 15-16
Güreş / 13-14 /15-16
