Her yaşın, her dönemin kendine has zorlukları var. İlkokulun aşılması gereken ilk zorluğu da kuşkusuz okuma-yazma öğrenmek. Özellikle bilgisayarların yaygınlaşmasıyla ekran ve tuşlar, kağıt kalemin yerini aldı. Hâl böyle olunca da yazı yazmak, özellikle de güzel, okunaklı bir el yazısına sahip olmak eskisinden de zor artık. Bu yüzden çocukların yazı yazmayı öğrenmelerini kolaylaştırmak ebeveynlere düşüyor.
YAZARKEN EĞLENSİN
İnce Motor Becerileri Uzmanı Dr. Christian Marquardt, bu zor konuda ebeveynlere pratik önerilerde bulunuyor: “Yazmayı onlara çile haline getirmeyin, eğlenmelerini sağlayın, teşvik edici olun, ellerine tam oturan ve yumuşak kavranan kalemler seçin, renkli kalem ve boyama kitaplarıyla ilgilerini çekin.”
Öneriler elbette bunlarla sınırlı değil. İşte size uzmanından yazı yazmayı eğlenceli bir hale getirmek için dikkat etmeniz gereken kurallar:
- El işi faaliyetleri, yazmayı öğrenirken yardımcı olacak kasları eğitir. Bu yüzden çocuklarınızın ince motor becerilerini erken yaştan itibaren destekleyin.
- Yaratıcılıklarını kısıtlamayın. Örneğin halkalar çizmelerini sağlayın. Bu sayede akıcı yazma hareketlerini destekleyin.
- Onlardan çizmesi zor olan şekiller isteyerek, hayal kırıklığına uğramalarına neden olmayın. Keyiflerini kaçırmayın. Keyfi kaçan çocukların motivasyonu azalır.
- Çocuğunuza eline tam oturan, yumuşak bir kavrama alanına sahip uygun kalemler seçin. Seçimi çocuğunuzla beraber yapın ve onun seveceği bir kalem tercih edin.
- Çizmeye ya da yazmaya başlayan çocukların kalemi tutuş biçimlerini, kavrama kabiliyetlerini sürekli izleyin. Kalemin çocuğun elinde rahat durmasına, onu zorlamamasına dikkat edin.
- Yazı alıştırması yaparken harfleri tekrar etmesinin yanı sıra yazma hareketlerinin ritmik olmasına dikkat edin. Akıcı yazmada şekilleri meydana getiren, ritimdir.
- Hata yapmalarına izin verin. Örneğin doğru harf boyutu alıştırması yapmak için, ebeveynler çocuklarıyla birlikte bilinçli olarak farklı boyutlar kullanabilir. Sonra beraber bunun hakkında konuşup doğru yazı boyutunu bulabilirsiniz.
- Yazı alıştırması yaptırırken sadece zorlandıkları konularda alıştırma yaptırmayın, iyi yapabildikleri harf ve şekillerle ilgili de alıştırma yaptırın.
Tanıdık şekillerle harf alıştırmaları yaptırın. Örneğin ‘O’ harfi bir yumurta ile aynı şekle sahiptir ve ‘P’ harfi bir çizgi ve yarım bir top olabilir. Harfler, bunun gibi resme dayalı açıklamalarla daha az soyut görünür ve daha kolay anlaşılır. - Okul konusunda çocuklarınıza baskı yapmadan ve açık ifadelerle konuşun. Buna rağmen yazma ve öğrenme zorluğu yaşarsa profesyonel yardım isteyin.
İyi alışkanlıkları başlangıçtan edinmek önemlidir. Psikomotor terapisti Philippe Kostka’ya göre çocuklar doğru duruşu, sıralarında düzgün bir şekilde oturtuldukları andan itibaren öğrenebilirler. Aynı zamanda, başlangıçta çocuğu yazım gerecini doğru tutmaya alıştırmak da önemlidir çünkü çocuk bir kez alıştıktan sonra el tutuşlarını düzeltmesi zordur.
DOĞRU PARMAK YERLEŞTİRME
Parmaklarını nasıl yerleştireceklerini öğrenmelerinde çocuklara yardımcı olacak bazı ipuçları:
Kalem başparmağı ile işaret parmağı arasında orta parmak üstünde tutulur. Buna üç ayaklı kavrama denir.- Yazım gereci uca yakın bir noktadan ancak çocuğun kağıt üzerindeki yazıyı düzgün bir şekilde görmesini engellemeyecek kadar uzaktan tutulmalıdır. Parmak esnek ve tetikte olmalıdır fakat sonrasında harf, kelime ve cümleleri yaratacak ana hatları belirlemek için de biraz kas gücü gereklidir.
- Kağıdın belli bir açıyla yerleştirilmesiyle, tam bir hareket serbestliği elde edilecek ve çocuk, bilek fleksiyonu-ektansiyonu gibi hareketleri yapabilecektir.
- Diğer el (sağ elini kullananlar için sol el) sabit durması için kağıdı tutmalı ve vücudun dengede kalmasını sağlamalıdır.
- Yazarken, yazı yazdığınız elinizi soldan sağa doğru hareket ettirin.
DOĞRU VÜCUT POZİSYONU
İyi el yazısı için gerekli doğru duruş bir kaç günde elde edilmez. Çocuklar anaokulunda öncelikle «beden imajı» diye bilinen kavramı anlamalıdırlar. Yukarı, aşağı, soldan sağa gibi hareketleri kontrol etmek ve mekansal farkındalık, kolu vücuttan ayrı olarak hareket ettirmek, nesneleri sıralamak, çizgileri ve eğrileri parmakla takip etmek, yatay ve dikey ile ne denmek istendiğini anlamak için vücudun çeşitli parçalarını tanımlamaya çalışırlar.
Daha sonra, mümkünse sizin yardımınızla çocuk el yazısı için doğru pozisyonu edinmelidir. Çocuğunuzu iyi aydınlatılmış bir yerde, ayakları yere değecek, dizleri kalça seviyesinden aşağıda, sırtı dik ve hafifçe öne eğilir şekilde uygun boyutta bir sandalyeye oturtun. Dirsek ve ön kol kolayca hareket etmesi için serbest olmalıdır. Yazı yazmada kullanılmayan kol, sırt dik olduğu sürece destek için kullanılabilir. Ön kol gerilmeden veya dönmeden doğal olarak uzanırken eldeki diğer tüm kaslar rahat olmalıdır.
ÖNERİLEN OYUN
Çocuğunuza doğru pozisyonu göstermesini söyleyin ve bir fotoğrafını çekin. Daha sonra çocuğunuzla birlikte pozisyonun nasıl düzeltilebileceğini konuşun. Farkı görmek için bir fotoğraf daha çekin.
DERLEYEN:
Nimet Solak GAYRETLİ
Sınıf Öğretmeni
Kaynaklar:
http://www.hurriyet.com.tr/yazi-yazmayi-kolaylastiracak-oneriler-21467967?noMobile=true
http://www.bickids.com/tr/el-yaz%C4%B1s%C4%B1-%C3%B6%C4%9Frenmenin-ipu%C3%A7lar%C4%B1
