Drama oyunla tiyatro arasında her iki etkinlikten de ortak özellikler taşıyan bir öğrenme yoludur. Dramanın bu iki türle ortak özellikleri olduğu gibi bunlardan ayrışan yanları da vardır. Buradan yola çıkarak oyun ve dramanın çocuk için ne kadar önemli birer öğrenme yolu olduğunu anlamak için öncelikle oyun kavramının ne olduğunu bilmek ve drama ile ortak ve ayrışan özelliklerine bakmak gerekir.
Oyun
Okul öncesi dönemde oyun çocuklar için çok önemli bir yer tutar. Çünkü oyun çocukların dünyayı, olayları, çevresini, kendisini anlamasında onlara yardımcı olmaktadır. Dolayısıyla oyunun çok çeşitli tanımları yapılmıştır;
Lazarus’a göre oyun kendiliğinden ortaya çıkan mutluluk getiren bir aktivitedir. Montaigne ise oyun için çocukların en gerçek uğraşları olarak belirtmiştir. Piaget ise oyunu dış dünyadan alınan uyarıları özümseme ve uyum sistemine göre yerleştirme olarak tanımlamıştır. Caillois ise oyunu serbestçe kabul edilmiş fakat bağlayıcı olan kurallara göre belli bir zaman ve alan süreci içinde sürdürülen, gerilim ve eğlence duygularını içeren, gerçek hayattan farklı olduğu bilinciyle yapılan bir aktivite olarak açıklar. [1]
Daha basit cümlelerle özetleyecek olursak oyun;
1- Oyun, çocuğa hiç kimsenin öğretemeyeceği konuları kendi deneyimlemesi ve kendini ifade ederek sosyalleşmesini sağlar.
2- Oyun, hayal ile gerçeklik arasında bir köprü kurarak çocuğu kendi iç dünyasına götürüp iç dünyasına ayna tutmasını sağlar.
3- Oyun, yaratıcı düşünce ile deneyerek kendi yaş ve gelişim düzeyinde kişisel gelişimini sağlayan eğlenceli bir aktivitedir.
4- Oyun, çocuğu yetişkin yaşamına hazırlayan son derece önemli bir araçtır.
5- Oyun, çocuğun zekâ, beden ve kişilik gelişimi sağlayan, sosyal ve etik değerleri öğrendiği kişiliğini etkileyen ve onu yetişkinliğe hazırlayan bir aktivitedir.
Drama
Drama, sözcük olarak yunanca ’dran’ dan türetilmiştir. Eski Yunancada bir şey yapmak ve oynamakla birlikte kullanılmıştır. Daha sonra tiyatro öğelerinin gelişmesiyle birlikte, birilerine bir şeyler anlatan, oyuna dönüşmüştür. [6]
İnsanın girdiği her tür ilişkide ve eylemde dramatik bir öğe vardır ve drama hayatın içinde zaten sürekli vardır. Drama, bazen sanatsal bir formda kullanılmakta, bazen de basit anlatımlar için araç olarak kullanılmakta, bir konuyu yaparak anlatma söz konusu olduğunda da dramatizasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. [6]
Günümüzde drama, ağırlıklı olarak eğitim literatüründe yerini almış ve eğitimciler tarafından “yaparak – yaşayarak öğrenme” tanımlamasıyla birlikte anılmaya başlanmıştır. Eğitim ortamında yapılan canlandırma, olayın tam olarak yaşanmasından çok, “mış gibi yapmak” – “mış gibi yaşamak”tır. Dolayısıyla “yaparmış gibi – yaşarmış gibi öğrenme” gerçekleşmekte, kişi belki de hayatı boyunca karşılaşmayacağı olayları canlandırarak, o konuda bilgi ve birikim sahibi olmakta, karşılaşsa da kendi canlandırdığı veya başkasının canlandırmasında izlediklerinden elde ettiği tecrübelerle, daha bilgili olarak karşılaştığı olayı değerlendirmektedir. İnsanın drama yoluyla elde ettiği yaşantılar, “yaşar-mış gibi” yaptığı için tüm duyu organları tarafından algılanmakta ve kalıcı öğrenmeler gerçekleşmektedir. [6]
Dramanın çocuk için faydaları şunlardır;
1- Yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirir.
2- Zihinsel kapasiteyi geliştirir.
3- Bağımsız düşünme ve karar verme becerileri kazandırır.
4- Duyguları fark etmesine ve bunları ifade etmesine yardımcı olur.
5- İletişim becerilerinin gelişmesine katkı sağlar.
6- Sosyal farkındalığı arttırır.
7- Empati becerilerinin gelişmesine katkı sağlar.
8- Grup içi iletişim becerilerini geliştirir.
9- Öğretmen ile iletişim becerilerini geliştirir.
10- Bilişsel, duyuşsal ve devinişsel becerilerini geliştirir.
11- Özel öğrencilerin eğitimine olumlu katkı sağlar.
12- Tiyatro sanatına ilgi uyandırır.
13- Problem çözme yeteneğini geliştirir. [4]
1- Oyun ve dramanın benzer ve farklı olduğu noktalar ise;
2- Dramada amaç ve hedef lider tarafından belirlenir. Oyunda ise bunlar belli olmayabilir.
3- Drama ve oyunda çocuklar dikkatlerini etkinliğe yoğunlaştırır.
4- Drama grup halinde yapılır. Oyunda ise grup ya da bireysel olarak etkinlik gerçekleştirilebilir.
5- Dramada süreç, oyunda ise sonuç ve ödül önemlidir.
6- Oyun rekabet duygusu üzerine kuruludur. Drama ise katılma ve paylaşma esastır.
7- Oyunda enerjiyi boşaltma esastır. Dramada ise enerji boşaltma yanında estetik kaygılar da vardır.
8- Oyunda kurallar kesin ve değişmezdir. Dramada ise esnektir.
9- Oyunun sonunda bir tartışma yoktur. Dramada ise değerlendirme vardır. [3, 4]
Sonuç olarak oyun ve drama çocuğun kişisel gelişmesinde onların iç dünyasında önemli rol oynar. Çocuğun iç dünyasına giderek birey olma yolunda onlara önemli katkıda bulunur. Mevlana’nın dediği gibi “çocuk oyunla olgunlaşır”.
Engin ŞAHİN
Eğitim Bilim Uzmanı (MSc), Drama Lideri, Tiyatro Eğitmeni, Oyuncu, Yönetmen
Kaynaklar:
1- ULUTAŞ, Ayşegül (2011) Okul öncesi dönemde drama ve oyunun önemi
2- http://turkcez.blogcu.com/oyun-ve-yaratici-drama-iliskisi/3244621
3- ŞİMŞEK, Tacettin Çocuk ve drama
4-http://okuloncesigonulluleri.com/sanalog_dosyalar/uploaded_user_files/files/Çocuk ve Drama 1_ ÜNİTE.pdf
5-http://www.arastirmax.com/system/files/dergiler/58088/makaleler/6/1/arastirmax-okul-oncesi-donemde-drama-oyunun-onemi.pdf
6- SAN, İnci “
