Şunu her zaman yaparım: Bitirmem gereken bir iş vardır – örneğin şu anda yazdığım yazı gibi – oturur uzunca bir süre onunla ilgilenirim ve bir an gelir artık beynim o işi yapmaya odaklanamaz ve kendimi internette gezinirken ya da bambaşka bir şey yaparken bulurum.
Herkesin odaklanmakla ilgili benzer deneyimleri olmuştur; fakat nedense çocuklardan tüm ders boyunca, hatta tüm okul günü tam dikkat kesilmelerini ve derslere yüzde yüz katılım göstermelerini bekleriz. Etkinlikten etkinliğe, dersten derse koşan çocuklarımızın dikkatleri dağıldığında ise kendimizi yetersiz hissederiz. Neden dikkatlerini çekemiyorum? Neden beni dinlemiyorlar? Diye kendimizi sorgularız.
İşte bu noktada Türkçeye “Kafa Molası” olarak çevirdiğim “Brain Break” kavramını sizlerle tanıştırmak ve neden kullanmamız gerektiğini açıklamaya çalışacağım.
“Kafa Molası” nedir?
Kafa molaları 1 – 5 dakikalık, çoğunlukla bedensel hareket içeren, tabiri caizse silkelenmemizi sağlayan aktivitelerdir. Bu minik aktivite ile tekrardan konsantrasyon sağlamamıza yarayacak enerjiyi yüklemiş oluyoruz.
Şu örnekleri gözünüzün önüne getirince ne demek istediğimi anlayacaksınız:
- Heykel Dans Oyunu
- Hokey Pokey
- Konuşmadan alfabetik sıraya girmek
- Yoga esnemeleri
- Jumping Jack zıplama egzersizi… gibi aslında aklınıza gelebilecek birçok aktivite çocuklara günün yoğunluğundan kaçmalarına izin vereceği için birer “kafa molası” sayılıyor.
Kafa molaları neden önemli?
Öğretmenlerden ve çocuklardan beklenenlerin bu kadar arttığı bir dönemde, değerli ders saatinizin bir kısmını böyle “anlamsız” aktivitelere harcamak pek mantıklı görünmeyebilir; ama nöroloji bilimi buna karşı çıkıyor.
Son çalışmalar, yeni bir bilgi transferi yapılmadan önce verilen bir boşluk olduğunda insanların daha iyi öğrendiğini söylüyor. Bu hipokampüsün (beynin hafızadan sorumlu kısmı) 20-30 dakika sonrasında bunalması yüzünden.
Bu kitaplığa kitap dizmeye benzetilebilir.
Elinizde harika kitaplar olabilir ve bütün gün kitap dizecek kadar enerjiniz de; fakat kitaplık dolu olduğunda ne yaparsanız yapın oraya başka bir kitap sığdıramazsınız. Aynısı sınıfınızda da oluyor; siz öğretmeye devam edebilirsiniz ama çocukların beyni öğrenmemeye başlıyor. Fakat iyi haber şu: Kitaplıktan farklı olarak, insan beyni yeni bilgiye yer açmak için yöntemlere ve araçlara sahip. Hipokampüs uzun dönemli hafızaya bilgileri transfer etmeye çalışırken, kafa molaları da yeni bilgilere yer açmak için beyni boşaltmaya ve bir mola vermeye yarıyor.
Kafa molalarının faydaları nelerdir?
Şu çok açık: Kafa molalarını düzenli olarak kullandığınızda öğrenme artıyor. Bunu sadece hipokampüse asistanlık ederek değil, aynı zamanda sınıf ortamınızı daha pozitif ve enerjinizi daha verimli bir şekilde kullanarak yapmış oluyorsunuz. Pozitif öğrenme ortamları, sosyal etkileşim ve gross motor hareketleri beynin “dopamin” (iyi hissetmemizi sağlayan nörotransmitterler) salgılamasına neden oluyor. İyi hissedilen bir sınıf ortamında dikkat oranı da artıyor.
Kafa molalarını ne zaman kullanmalıyım?
- Minik bir kafa molasına ihtiyaç duyabileceğiniz bazı zamanlar şu şekilde olabilir:
- Yoğun bir ders öncesi
- Geçişlerde
- Çocukların dikkatlerini dağıldığını fark ettiğinizde
- Çocuklar uyukluyor ya da boş boş bakmaya başlamışlarsa
- Enerji düşükse
- Bir test ya da değerlendirmenin sıkıcı havasını dağıtmak için
- Tekrar çalışması yaparken
- Çocukların odaklandıkları bir çalışma sonrası ödül olarak
- Sınıf ortamı gerilmişse (birileri tartışmış ya da kötü bir şey yaşanmışsa)
- Zile kadar boş geçmesini istemediğiniz o son dakikalar
- Kutlama olarak
- Sabah karşılama etkinliği olarak.
Kafa molalarını kullanım alanları çok geniş olabilir; bu tamamen ihtiyacınıza göre sizin şekillendireceğiniz bir deneyim olabilir.
Kafa molalarını nereden bulabilirsiniz?
Bunun için “Pinterest” harika bir kaynak. Başlangıç olarak benim aktif olarak güncellediğim Pinterest panoma (https://tr.pinterest.com/teachaboo/brain-breaks/) ve yine çok geniş bir koleksiyona sahip bu panoya (https://tr.pinterest.com/pinkoatmeal/brain-breaks/) bir göz atabilirsiniz.
Bunun dışında Google’a ya da Youtube’a “Brain Breaks” yazdığınız zaman birçok video veya aktivite önerilerine kolayca ulaşabilirsiniz.
Biz KALEV İlkokulunda ne yapıyoruz?
Yabancı diller bölümü olarak bizler uzun yıllardır derslerimizde kafa molalarını çok aktif kullanıyoruz. Bunun için de harika bir araca sahibiz: Gonoodle.
Gonoodle, tamamen kafa molaları üzerine tasarlanmış bir web sitesi. Hem öğretmen hem de veli olarak ücretsiz giriş yapıp, okulda ya da evde kullanabiliyorsunuz. Bizim özellikle küçük yaş sınıflarında yoğun olarak kullandığımız bu araçla, öğretmenlerimiz sınıfları ile birlikte bir “bebek canavar” seçiyor ve bu minik canavar her 10 kafa molası bitiminde “dönüşüyor” ve 5 set sonunda minik canavarımız kocaman oluyor. Aşağıdaki videoda Gonoodle Nedir ve Nasıl Kullanılır? Çok güzel anlatılmış:
Yasemin İslah Oğuzkent
Yabancı Diller Koordinatörü
KALEV Eğitim Kurumları
