Sorumluluk nedir? Kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirmesi gereken yükümlülüklerini, zamanında yerine getirmesi bilincidir. Çok küçük yaştan itibaren öğrenilen ve gelişen bir beceridir.
Acaba nasıl sorumluluk sahibi bireyler yetiştirebiliriz?
Öncelikle okul öncesi dönemde küçük ipuçları ile önemli davranış kazanımları ya da davranış değişiklikleri yaratabiliriz.
Peki nasıl?
İyi model olma
Ç
ocuklar konuştuklarımızdan daha çok gördükleriyle ilgileniyorlar ve doğdukları andan itibaren yetişkinleri izleyerek, taklit ediyorlar ve öğreniyorlar.
Çocukların sorumluluk kavramını öğrenmesi için ciddi anlamda yetişkinlerin olumlu davranışlarını izlemesi ve bunları kendi gözleri ile görmesi gerekir. Anne baba günlük hayat akışında sorumluluk alıyor ve aldığı sorumluluğu yerine getiriyorsa, farkında olmadan model olarak çocuğunun da sorumluluk kazanmasına fırsat yaratacaktır.
Deneyim yaşaması için fırsat verme/görev verme
Çocuğa sorumlulu
k alması için fırsatlar yaratılmalıdır. Onu korumak, yardım etmek, yaptığı işin kısa sürmesini sağlamak gibi amaçlarla onun yerine yapması gerekenleri yapmak, onların sorumluluk almaktan kaçmasına neden olur. Sorumluluk; çok küçük yaştan itibaren verilirse içselleşir ve alışkanlık haline gelir. Bu nedenle çocukların yaş gelişim özelliklerine uygun olarak sorumluluklar verebilir, cesaretlerini kırmadan, hatalarına fırsat vererek deneyim yaşamasını sağlayabiliriz. Ev dışında başka ortamlarda da sorumluluk vermek onların sosyal olguları öğrenmesine ve örnekleri takip ederek sorumluluk kazanmasına fayda sağlayacaktır. Örneğin; restoranda siparişini vermek, oyuncakçıda aldığı oyuncağın parasını vermek gibi…
BUNLARA DİKKAT EDİN!
*Sorumluluk, konuşma ve öğüt niteliğinde cümlelerle öğretilmez. İyi model olmak gereklidir.
*Sorumluluk, yaşayarak öğreneceği bir süreçtir. Sorumluluk verin ve müdahaleci olmayın. *Eksik ve hatalı yapmalarına izin verin, hemen düzeltmeyin. *Çocuğun yaş gelişim özelliklerine uygun sorumluluklar verin. Büyük beklentilerle hareket etmeyin.
*Her zaman sorumluluklarını yerine getirecek zamanları olması gerektiğini unutmayın.
*Olumlu örnekler üzerinden gidin. Aldıkları ve uyguladıkları sorumlulukları çok abartmadan dile getirin
*Keyif almasalar da sorumluluklarını yerine getirmeleri gerektiğini öğretin.
2-3 YAŞ
*Birlikte oyuncakların toplanması
*Günlük işlerde basit yardımlar (temizlik, sofra kurma vb.)
*Beraber basit yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmesi (kek yaparken malzemeleri karıştırmaya yardım gibi)
*Ayakkabısını dolaba koyması
4-5 YAŞ
*Yatağını düzeltmesi
*Sofra kurmaya yardımcı olması
*Yemeklerini tabağına koyması
*Kirli tabakları masadan kaldırıp mutfağa götürmesi
*Kıyafetlerini giyip çıkarması
*Kirli kıyafetlerini kirli sepetine götürmesi
*Oyuncaklarını toplaması ve koruması
*Anne babanın istediği basit getir götür işlerini yapması
*Tek başına uyuması
*Dişlerini fırçalaması
*Ellerini ve yüzünü yıkaması
5-6 YAŞ
*Çok ağır olmayan poşetleri taşıması
*Basit yiyecekleri hazırlaması (mısır gevreği, sandviç)
*Banyo yaparken vücudunun bir kısmını sabunlaması
*Masayı toplamaya yardım etmesi
*Odasının düzeninden sorumlu olması
*Saçlarını taraması
*Kıyafetlerini katlayıp, dolaba yerleştirmesi
*Evin toplanmasına yardım etmesi
*Okul çantasını hazırlaması
*Düğme ya da fermuarlı kıyafetlerini iliklemesi
*Alışverişe yardım etmesi
Yasemin SEREN
Anasınıfı Öğretmeni
